Hoàng đế Tự Đức, năm
thứ 12, tháng 9, ngày thứ 10
Chỉ dụ tối thượng
Chỉ dụ tối thượng
Bọn
ngoan cố man rợ từ ngoài khơi đến đây, múa may giống như một đàn sâu bọ đê hèn
có mục đích hành động hạ cấp và đồi bại. Sau khi gây ra loạn lạc tại Đà Nẵng,
chúng lại gây chia rẽ và hành hạ dân tình ở Gia Định, đúng một năm nay. Trẫm đã
thường gửi các vị quan võ đem quân để khống chế cái giống hung dữ đó, chặn
đứng, hoá giải bọn ấy không cho xâm phạm đến tỉnh thành của ta. Nhưng thuật
chiến tranh của chúng rất khéo léo không so sánh được. Trước khi gieo rắc loạn
lạc và rối loạn, chúng đòi ta phải đối xử hoà bình với chúng. Nếu như chúng
biết lễ nghi và tôn trọng sự tập tục thì ta đã không do dự gì để ban giao, và
sau hết ta đã phải chấp nhận cho chúng Đà Nẵng, đấy là chủ đích tham vọng của
chúng, để người lính ta khỏi phải khổ sở vì những tai ác và hành hạ do chúng
gây ra, nhưng thật ra không thể nào tin cậy vào lòng lang dạ thú của chúng.
Trẫm đã thấy rõ các điều này, vì thế Trẫm ra lệnh cho tất cả ai sinh sống
nơi ven biển phải xây thành đắp luỹ phòng thủ, canh phòng nghiêm ngặt, chuẩn bị
dùng vũ lực mà đánh tan ý đồ của bọn man rợ xâm phạm vào lãnh thổ của Trẫm. Bây
giờ đây, con người của chúng chỉ thấy điều lợi, cứ đòi thêm mãi không dứt lòng
tham, nếu ta cứ chiều theo dục vọng của chúng, thì quốc gia này sẽ ra sao, ai
còn dám nghĩ tới nữa?. Cho nên Trẫm vẫn nỗ lực kêu gọi tìm phương tiện đánh
đuổi chúng, phá tan âm mưu gian trá của chúng. Nhưng khi hy vọng tiêu tan chúng
lại càng tỏ ra ngoan cố. Từ từ chúng xoay quanh tìm kẻ hở của vị đại quan ở Quảng Nam,
rồi bất thần tấn công vô cùng hung bạo mà đánh tan đạo quân của ông. Tính chất
điên loạn thúc đẩy bọn man rợ đó thật ra do nguyên nhân là chúng quá khiếp đảm.
Ngay bây giờ, Trẫm ra lệnh cho tất cả những ai, ở bất cứ nơi nào, có đường đổ
ra cửa biển hay nằm vào các vị trí phòng thủ, phải nỗ lực cảnh giác, để không
có gì phải hối tiếc.
Hơn nữa, đại dương rộng lớn ngăn cách bọn man rợ đó với lãnh thổ ta, từ ban
đầu ta chẳng có hiềm khích gì với chúng, nhưng vì tham lam, đồi bại, khinh
người đã thúc đẩy chúng chống lại ta một cách vô lý, lại gây ra loạn lạc ở vùng
ven biển xứ ta cũng chẳng có lý do gì, chúng ra tay cướp bóc ghe thuyền và
trâng tráo gây ra cảnh hỗn loạn trong dân chúng. Người trí thức kẻ thường dân,
ai mà không nghiến răng phẫn nộ, nghỉ đến việc ăn thịt chúng và tìm cách lột da
chúng. Vì thế không phải một người, một sớm một chiều, có thể làm được! Có ai
chỉ biết ăn hoa quả của đất đai mà không biết đến trung thành và bổn phận? Trẫm
ra lệnh cho tất cả quan chức các tỉnh huy động người có học cũng như toàn thể
dân chúng địa phương liên hệ phải biết đứng lên và nổi dậy. Đây là lúc không
được nói lên những lời do dự. Lúc không có gì e ngại, thì ta vui hưởng, cày
cấy, trồng trọt, tom góp của cải và giúp đỡ lẫn nhau, nhưng khi hiểm nguy trước
mặt, thì phải hợp nhau tiếp sức mà hành động, tất cả phải chiến đấu tìm giải
pháp thoát khỏi hiểm nguy. Hơn nữa, từ ngày hôm nay, trong từng vùng có ai lanh
lợi hiểu biết thì phải tận dụng sự lanh lợi và hiểu biết của mình cho có hiệu
quả. Làng nào có được mười nhà lại chẳng có một người đáng cho ta tin cẩn. Tại
sao trong những nhà tranh vách lá lại chẳng có ai xứng đáng và ưu tú đủ sức
vươn lên cho người khác biết hay sao, dù họ có bị chèn ép đi nữa? Làm sao Trẫm
tìm ra họ? Trẫm ra lệnh cho tất cả các quan chức, trừ ra chính quyền cấp xã, từ
tỉnh trưởng đến phó tỉnh trưởng cấp một và cấp hai, phải tìm kiếm những ai biết
phương cách hữu hiệu để đánh đuổi quân man rợ đang lâm vào bệnh điên rồ, mọi
người phải thông báo với quan chức địa phương để tấu trình lên Trẫm, không được
sơ sót và quên bất cứ ai; sau đó Trẫm sẽ lựa chọn. Tuy nhiên những ai tiến cử
phải cận thận đừng quá ôm đồm làm cho thư từ hành chính trở nên nặng nề vô ích.
Trẫm cũng cho tất cả các địa phương biết, không phân biệt là quan văn hay quan
võ, ai thật sự có trí thông minh, lanh lợi, thành thạo, có phương tiện hành
động và lòng quả cảm giết giặc cướp thì hãy xin theo các võ tướng, quan chức
địa phương có bổn phận phải thông báo rõ rệt quyền hạn của họ: Một mặt chỉ bảo từng
người sẽ trực thuộc đội quân nào, một mặt phải ghi nhớ tên tuổi họ.
Sáu tỉnh cực nam kể cả Bình Thuận và Khánh Hòa trực thuộc vị Đại quan tỉnh
Gia Định; các tỉnh nằm giữa Bình Định và toàn thể Quảng Nam thì theo về với Đại
võ quan Quảng Nam; Thừa Thiên và tất cả các tỉnh phía bắc cho đến kinh đô thì
cứ theo đúng chỉ thị mà trấn áp. Những ai, sau này tỏ ra xứng đáng với Tổ quốc
sẽ được ngợi khen và thăng thưởng xứng đáng. Hỡi toàn dân có mong muốn theo về
với lòng quyết tâm của Trẫm không! Đây là lời tâm huyết của Trẫm
Comments
Post a Comment