Học Hỏi Hàn Quốc - Xây Dựng Đất Nước

Sẽ chẳng thấm vào đâu nếu người dân không đồng lòng, không sáng tạo ra cách tự cứu chính mình.

Saemual Undong, là kỳ tích thần kỳ của đất nước Hàn Quốc. Sau 30 năm thực hiện đã đưa một quốc gia đói nghèo nhất thế giới thành đất nước công nghiệp đứng vị trí thứ 12 trên thế giới; đưa thu nhập bình quân đầu người từ 85 USD/năm lên 10.000 USD/năm...

Có thể nói Saemuel undong là hình mẫu kinh điển về xây dựng và phát triển nông thôn trên thế giới trong thế kỷ 20.... Câu chuyện ở xứ sở kim chi có thể gợi mở nhiều điều cho chính chúng ta.

Ra đời trong nghèo đói

Hàn Quốc nằm ở phía đông lục địa châu Á có nền văn hóa giàu bản sắc trên 5.000 năm. Cũng chung hoàn cảnh lịch sử  như nhiều nước trong khu vực, Hàn Quốc đã từng bị xâm lược trong thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20, bị rơi vào vòng xoáy cuộc chiến tranh lạnh kéo dài và bị chia làm 2 đất nước. Chiến tranh đã đẩy Hàn Quốc vào đói nghèo, lạc hậu. Vào những năm 50 và 60 của thế kỷ 20, Hàn Quốc "nổi tiếng" là quốc gia thuộc nhóm nghèo nhất thế giới. Thu nhập bình quân đầu người chỉ 85 USD/năm.

Không chỉ chìm đắm trong đói nghèo, đất nước này còn bị đẩy xuống tận cùng bất ổn xã hội. Ông Young Jo Lee, một nhà ngoại giao kỳ cựu, nguyên tham tán thương mại Hàn Quốc tại Việt Nam bồi hồi nhớ lại: "Phần lớn người dân không đủ ăn. Nền kinh tế chủ yếu dựa vào nền nông nghiệp lạc hậu, bị lũ lụt và hạn hán xoay vần hành hạ thường xuyên. Xã hội hỗn loạn. Lòng người thờ ơ, vô vọng, không có niềm tin".

Một con số thống kê bổ sung vào bức tranh ảm đạm lúc bấy giờ: 85% dân số sống trong những mái nhà tranh rách nát; 80% dân số nông thôn không có điện, phải thắp đèn dầu. Và, đáng ngạc nhiên hơn là bức tranh ảm đạm ấy hãy còn cách nay không xa, chỉ vào nhưng năm 1990.

Nhà lãnh đạo Hàn Quốc lúc bấy giờ là Tổng thống Park Chung Hee cùng Chính phủ của  ông đứng trước thách thức to lớn là làm sao phải giải quyết nạn đói triền miên và cái nghèo rách nát không có thể tệ hơn được nữa. Ông xác định công việc đầu tiên là phải làm sao tạo ra nhiều sản phẩm để giải quyết những yêu cầu bức thiết trước mắt và có tiền đề để tăng trưởng kinh tế.

Phía sau là chân tường

Kế hoạch 5 năm lần đầu tiên ra đời năm 1962 đã tạo dựng được nền móng ban đầu cho giai đoạn sau dù rất khiêm tốn. Một số lĩnh vực kinh tế được hồi phục, phát triển ở  đô thị. Thanh niên nông thôn đổ về các thành phố kiếm việc làm. Tuy nhiên, thay đổi này hãy còn quá nhỏ trước thực trạng ốm yếu của nền kinh tế, chưa đủ sức nói kéo nguy cơ phân rã trong xã hội Hàn Quốc. Xã hội nông thôn hãy còn chìm đắm trong nghèo đói trầm kha.

Trận lũ lụt lịch sử năm 1969 đã giáng thêm một đòn nặng nề vào đất nước Hàn đang què quặt, ốm yếu. Nhìn cảnh người dân phải lam lũ tu sửa nhà cửa, đường sá  và cơ sở hạ tầng nhằm duy trì đời sống, Tổng thống Park bất lực khi Chính phủ không thể trợ giúp được gì. Ông đã nhiều ngày đêm làm việc với các quan chức, chuyên gia tìm cách giúp phát triên nông thôn. Chính phủ có thể bố trí được một nguồn lực ít ỏi trợ giúp, song ông nhận định: "Sẽ  chẳng thấm vào đâu nếu người dân không đồng lòng, không sáng tạo ra cách tự cứu chính mình". Cho nên, Chính phủ phải giúp cho người dân hợp tác, giúp đỡ nhau làm điều quan trọng nhất!

Ý tưởng này chính là nền tảng của phong trào Saemaul Un dong ra đời và không ngừng lớn mạnh sau này.

Bắt đầu từ những việc nhỏ nhưng thiết thực

Với số vốn ngân sách ít ỏi, Chính phủ Hàn Quốc quyết định bắt đầu từ những nhu cầu thiết yếu nhất của người dân nông thôn để giải quyết từng bước. Giai đoạn  đầu có 10 dự án được đưa ra gồm 3 lĩnh vực: Mở rộng và nắn thẳng đường sá  ở nông thôn; Làm lại mái nhà bếp và hàng rào trong từng gia đình; Xây dựng giếng nước công cộng và khu giặt giũ cho cộng đồng.

Sau một năm thực hiện, kết quả ban đầu đã có 16.000 xã, khoảng ½ số xã  ở nông thôn đã có bước cải thiện rõ. Chính phủ Hàn Quốc tự tin, quyết định triển khai nâng cấp trên toàn quốc trên tinh thần dựa vào nội lực vào lao động sẵn có ở nông thôn.Giai đoạn đầu này có 35.000 xã  được Chính phủ trợ cấp miễn phí mang tính "kích hoạt". Cụ thể mỗi xã được 355 bao xi măng. Còn lại là phát huy nội lực sẵn có. Toàn bộ kế hoạch ban đầu giao cho chính quyền xã  quản lý.

Với những xã đã biết tự giúp chính mình đạt những mục tiêu ban đầu, Chính phủ  khuyến khích bằng cách cấp 500 bao xi măng và 1 tấn thép cho mỗi xã. Yều cầu đề ra của giai đoạn 2 này là thay nhà tranh vách đất bằng nhà ngói, vách tường; mở rộng đường sá, tu bổ đê  điều, cầu cống.

Bộ mặt nông thôn đã có những thay đổi rõ rệt. Quan trọng hơn, người dân nông thôn  đã lấy lại sự tự tin. Những người trước kia thờ ơ, buông trôi nay đã hăng hái bắt tay xây dựng lại ngôi nhà, làng xã của mình. Nông thôn đã chuyển mình, phát triển. Nhiều nơi đã có tìn hiệu đô thị hóa.

Đánh giá lại thành quả ban đầu 2 năm thực hiện, Chính phủ Hàn thêm tự tin, quyết định đầu tư đẩy mạnh Saemual Undong phát triển theo chiều sâu. Chính phủ chia 35.000 xã thành 3 lĩnh vực: cơ sở, tự lực và tự lập. Tùy theo tốc độ phát triển, mỗi lĩnh vực được Nhà nước trợ cấp khác nhau.

Cứ như vậy, tiếp nối thành công là một bước nâng cấp tiếp theo. Giai đoạn về  sau các Chính phủ Hàn tăng cường các dự án về  môi trường để nâng cao đời sống người dân ở  làng mới. Đường ống nước và các phương tiện cộng cộng được đầu tư cùng với những khu bếp và  nhà tắm hiện đại hơn. Ở từng làng, Nhà  nước chú trọng xây dựng các trung tâm giải trí  đa chức năng, cửa hàng và các dịch vụ công cộng.

Tính hiệu quả kép của nhiều dự  án đã phát huy, góp phần nâng cao, gia tăng thu nhập cho nông dân và đời sống tinh thần, mở mang tầm hiểu biết. Những con đường mở rộng đã giúp cho xe vận tải đến tận đồng ruộng chở sản phẩm đi tiêu thụ, giảm chi phi rất nhiều...

Thành quả và nền tảng cho công nghiệp hóa

Năm 1974, lần đầu tiên trong lịch sử nghèo đói của mình, đất nước Hàn Quốc đã tự cung tự cấp được lương thực. Cái đói và những bất ổn xã hội kèm theo đã bị đẩy lùi. Đây là kết quả của các dự án phổ biến kiến thức nông nghiệp, thay đổi phương pháp canh tác.

Ông Young Jo Lee, nhà ngoại giao kỳ cựu nhận định: "Đó thực sự là cuộc cách mạng! Tập quán trồng lúa và lúa mạnh xưa kia được thay đổi triệt để bằng các phương pháp canh tác tổng hợp. Các khu liên hợp nông nghiệp trồng luân canh nhiều sản phẩm có giá trị cao, gia tăng thu nhập cho nông dân. Lần đâu tiên trong mùa đông giá rét của miền đất lạnh lẽo, nông dân có thể thu hoạch rau sạch trong nhà kính mang đến các cửa hàng bán chứ không còn trốn chui trốn lủi tránh gió rét buốt da thịt mà bụng đói cồn cào như xưa!".

Ở đây, Chính phủ và người dân Hàn thấy rõ điều kỳ diệu mang đến từ làm việc tập thể, hợp tác. Giảm được rất nhiều chi phí so với làm việc đơn lẻ. Nhờ làm việc tập thể, gắn bó, nhiều sáng kiến, sáng tạo ra đời, góp phần gia tăng lợi nhuận.

Các làng chài ven biển xưa kia chỉ biết  đánh bắt từ thiên nhiên, nay đã chuyển sang nuôi trồng thủy hải sản mang lại hiệu quả cao. Chăn nuôi heo gà theo phương pháp mới không những sạch sẽ, chất lượng mà năng suất cao hơn, mang lợi nhuận lớn hơn.

Thêm vào đó hệ thống thủy lợi  được đầu tư gia cố liên tục làm sạch đồng ruộng, sông ngòi được thiết kế liên kết với các vùng các xã lân cận không chỉ tiết giảm chi phí mà còn mở rộng tiện ích sử  dụng, hiệu quả cao hơn, góp phần khích lệ tinh thần hợp tác rộng rãi hơn.

Chính phủ còn đầu tư cho nhiều nhà máy ở khu vực nông thôn để chế  biến hàng nông lâm, thủy hải sản, vừa tăng giá trị hàng hóa sản xuất và tăng thu nhập cho nông dân.

Năm 1974, thu nhập của người dân ở  nông thôn đã cao hơn. Đây là điều chưa từng có từ trước đến nay. Năm 1977, 98% các xã đã hoàn toàn có thể độc lập về kinh tế, không còn trợ giúp của Chính phủ.

Thành công của phong trào Saemuel không chỉ trên lĩnh vực kinh tế. Lớn và sâu sắc hơn nữa là đã hồi phục và xây dựng được tinh thần tự tin, tự lực, có trách nhiệm vươn lên của từng người dân trên cơ sở hợp tác, giúp đỡ lẫn nhau.

Tổng thống Park nhận định: “Xã hội không thể tồn tại và đi lên bền vững nếu không có những tâm hồn mạnh mẽ và những phẩm chất đạo đức tuyệt vời…”.

Vào thời điểm đó, phong trào Saemuel đã vượt lên ra khỏi mục tiêu và ý nghĩa ban đầu là xây dựng làng mới. Nó đã tạo nên một khí thế mạnh mẽ  cho sự phát triển không ngừng, vượt ra xa những mong ước xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc ở nông thôn. Saemuel đã lan tỏa ra cả xã hội Hàn Quốc. Các nhà máy, công sở, trường học, thành phố và các lĩnh vực khác cũng tràn ngập khí thế Saemuel.

Từ thủ đô cho tới các đô thị trong nước đã ra đời nhiều dự án chống tham nhũng và xây dựng đô thị mới văn minh. Một chiến dịch Saemuel gồm 3 nội dung chính ra đời bao gồm tinh thần (Mentality), cư xử (Action) và môi trường (Environmental) ra đời, triển khai tới tận từng gia đình, cá nhân.

Chiến dịch tinh thần là xây dựng mối quan hệ thân thiện, gần gũi hơn với láng giềng, kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, nâng cao ý thức trách nhiệm cộng đồng. Lòng hiếu thảo và sự tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau được tôn vinh lên thành tiêu chuẩn của đạo đức trong xã hội.

Chiến dịch cư xử nhấn mạnh đến ý thức kỷ luật, trật tự nơi công cộng, trên đường phố cũng như hành vi tích cực nơi công cộng, trong tổ chức. Nạn say rượu bị  cấm vì sẽ dẫn đến cách ứng xử không đúng đắn.

Chiến dịch môi trường chú trọng vào việc vệ sinh sạch sẽ khu vực sinh sống và  làm việc, giữ gìn môi trường tự nhiên và  trồng cây xanh trên đường phố và dọc bờ  sông…

Lan tỏa sức mạnh Saemuel

Tại các công sở, tinh thần Saemuel thể  hiện ở trong các kế hoạch học tập tập trung vào việc sáng tạo, tạo ra các giá trị và  niềm tinh lành mạnh, cung cách ứng xử đúng mực với  đồng nghiệp. Mục tiêu chính là xây dựng được sự thống nhất và trật tự, kỷ cương, giúp nhau cùng tiến bộ phát triển. Đồng thời phải có trách nhiệm với những người khó khăn, người vô gia cư ngoài xã hội; có bổn phận góp phần giúp đỡ nông thôn cùng tiến bộ.

Sâu sắc hơn là ngay tại các vùng nông thôn, nơi cung cấp nguồn lao động cho cá các máy  đã xây dựng hệ thống dịch vụ công cộng mang tính giáo dục rất cao. Những thư viện trang bị  sách báo, tài liệu và các cuộc nói chuyện là  cách để xây dựng những quy tắc đạo đức rất “mềm” và có hiệu quả. Học sinh, thanh niên ở cơ sở được học về tinh thần Saemuel và các kỷ năng thực hiện, đóng góp cho phong trào chứ không phải chỉ học để biết. Riêng ở nông thôn, sách báo, tài liệu về các phương pháp canh tác mới luôn được bổ sung cập nhật kịp thời. Điều này đã góp phần lớn thay đổi nhận thức của người dân và tạo ra những đột phá lớn trên đồng ruộng, đẹm lại hiệu quả cao.Tại các nhà máy, công ty, phong trào Saemuel hướng tới khôi phục lạc quan tin tưởng với các khẩu hiệu “Mọi công nhân đều là thành viên trong một gia đình”, “ Việc của nhà  máy là công việc của bản thân”… Vì vậy, mọi người phải đoàn kết, đồng lòng cùng đóng xây dựng nhà máy, công ty phát triển vững mạnh. Để cũng cố nền tảng cho nền công nghiệp đang manh nha phát triển, phong trào Saemuel chú trọng vào những kỹ năng đoàn kết, đồng lòng như thu hẹp khoảng cách giữa công nhân và giới chủ, xây dựng quy tắc ứng xử lành mạnh.

Phong trào Saemuel không đơn thuần là một kế hoạch hành động! Các chuyên gia nghiên cứu khẳng định: “Đây thực sự là một cuộc cải tổ về ý thức cho cả dân tộc vì cuộc sống tốt đẹp hơn cho cộng đồng chứ không vì bất cứ cá nhân nào, dựa trên tinh thần mạnh mẽ như “Đã làm là được”, “Tất cả đều có thể làm được”, “Nhất định phải làm” v.v….

Sự thịnh vượng là mục tiêu cần phải tiến tới không chỉ về mặt vật chất mà bao hàm cả ý nghĩa tinh thần, không chỉ cho thế hệ hôm nay mà cho cả con cháu mai sau. Đó là nền tảng cho cuộc sống tốt đẹp hơn trong mỗi gia đình, làng xã, góp phần vào tiến bộ chung cho quốc gia.

Ngọn cờ 3 lá: Cần cù – Tự lực – Hợp tác

Dự cảm của Tổng thống Part Chung Hee đã có câu trả lời trong quá trình thực hiện phong trào Saemuel “Nếu không có sự nỗ lực của nông dân, phong trào sẽ thất bại!”.

Vì vậy, để phát huy sức mạnh của nông dân và sau này là các thành phần khác, phong trào đã đề ra 3 phẩm chất quan trọng, biểu tượng là ngọn cờ 3 lá của phong trào, đó là sự cần cù (Diligence), tinh thần tự lực (Self help) và hợp tác (Cooperation).

Các khẩu hiệu sinh động đã trở thành máu thịt trong từng người dân như “Trời chỉ giúp ai biết tự cứu mình”, “Ai cũng có thể làm chủ số phận của mình”… Nhờ vậy trên khắp đất nước Hàn Quốc đã trở thành công trường thực sự. Đã xuất hiện nhiều tấm gương lao động cần cù mà chúng ta khó có thể tưởng tượng được như nhiều tập thể chỉ ngủ một ngày 4 tiếng, giành thời gian lao động cho kịp mùa vụ, kịp làm ra sản phẩm cung cấp cho khách hàng.

3 phẩm chất trên cũng là 3 nguyên tắc chủ đạo của phong trào, chính là hạt nhân sức mạnh cho công cuộc xây dựng một xã hội tiên tiến, một quốc gia thịnh vượng cùng với các yêu cầu cơ bản khác như đất nước thống nhất, hòa bình độc lập và trật tự, kỷ cương cho mọi người.

Chính phủ Hàn Quốc đã khôn khéo khơi dậy và nuôi dưỡng, thổi vào lòng tự trọng, tự hào yêu quê hương, đất nước của người dân thành sức mạnh vật chất và tinh thần  mạnh mẽ, đủ sức vượt qua mọi khó khăn trở ngại để chiến thắng đói nghèo, lạc hậu.

Bài học từ Saemuel Undong

Theo các tài liệu ghi chép lại, giai đoạn  đầu của phong trào, Chính phủ giao quyền rộng rãi cho chính quyền cấp xã. Một số cơ quan ban ngành của Chính phủ tham gia hỗ trợ, thực thi, trong đó có Chính quyền cấp tỉnh và huyện.

Cấp xã có Ủy ban điều hành có  nhiệm vụ lập kế hoạch và điều hành thực hiện. Tiêu chí đầu tiên của các dự án là  phải được sự đồng tình của người dân, tăng thu nhập cho dân; góp phần cải thiện đời sống của người dân trong vùng và có lợi ích lâu dài. Trước khi thực hiện, dự án phải được thông qua xem xét phê duyệt của Hội đồng cấp huyện và tòa án đồng cấp.

Chính phủ kêu gọi sự đóng góp của nhân dân để thực hiện các dự án. Ngoài ra, còn có sự trợ giúp khác bằng vật liệu, vốn và công nghệ.

Trong giai đoạn triển khai, quy trình đề ra phải có 3 báo cáo chính là báo cáo tiền dự  án, báo cáo lâm thời và báo cáo tổng kết. Hiệu quả  của dự án đưa vào vận hành được nghiên cứu rất kỹ để phát triển các dự án tiếp theo. Các báo cáo dự án được xem là tài liệu quan trọng, được sử dụng rộng rãi trong chế độ bổ nhiệm cán bộ cấp xã.Trong quá trình thực hiện, mỗi tháng ít nhất có 2 lần Nhà nước cử chuyên gia về phân ban có nhiệm vụ báo cáo, tóm tắt hàng tháng, tổng kết tiến độ hàng năm. Sau đó, rất quan trọng là phải có đánh giá từng giai đoạn.

Chính phủ Hàn cũng đưa ra mục tiêu: Nơi nào có lãnh đạo giỏi, tận tâm tận lực thì triển khai dự án rất tốt theo đúng định hướng. Những nơi có lãnh đạo kém chỉ tiêu phí tài nguyên một cách vô  ích!

Năm 1972, Học viện đào tạo Saemuel ra đời. Mỗi xã cử 1 cán bộ tham gia khóa học. Trong các khóa học, điều được nhấn mạnh là  sự cống hiến quên mình, nêu gương cho quần chúng nhân dân noi theo. Điều đáng nói là vai trò của phụ nữ được đánh giá cao trong phong trào Saemuel, thể hiện ở các khóa đào tạo của Học viện rất nhiều nữ cán bộ được bồi dưỡng cung cấp cho các địa phương.

Vai trò của phụ nữ trong phong trào đã tạo ra nhiều kết quả khác biệt, mới lạ. Phụ nữ đứng ra gây quỹ cho địa phương; tham gia phong trào giữ gìn vệ sinh làng xóm sạch sẽ; ngăn chặn rượu chè, cờ bạc…

Hơn 30 năm đã qua, nhưng phong trào Saemuel- tinh thần Saemuel vẫn còn vẹn nguyên trong tâm trí người Hàn Quốc. Bởi nhờ phong trào này làm tiền đề sức mạnh để đất nước Hàn trở mình vươn lên thành đất nước công nghiệp hiện đại bậc nhất thế giới; là điển hình thần kỳ như  cổ tích của một quốc gia từ đói nghèo bước ra.