Văn Hóa Chào

VĂN HÓA CHÀO

Câu chào ở Việt Nam hiện nay có thể nói là loạn, loạn câu chào, loạn cả cách chào.

          Người Việt Nam có câu “lời chào cao hơn mâm cỗ” điều này có nghĩa là cha ông ta từ xưa vỗn đã coi trọng lễ nghi, câu chào hỏi. Nếu bạn sinh ra và lớn lên tại vùng nông thôn Việt Nam, đi đường gặp người quen mà không mở miệng chào một tiếng thì sẽ bị mang cái tiếng “có miệng ăn mà không có miệng chào”. Trong các buổi tiệc tùng, khi gặp đối tác, chúng ta thường phải mở lời chào trước để tạo ra sự thân thiện cho việc bắt chuyện thật dễ hơn và thể hiện mình là người lịch sự.

          Tuy nhiên, mỗi người lại có một cách chào khác nhau, chẳng hạn có người chào thì phải bắt tay, có người chào thì cúi đầu, có người lại đơn giản chí nói câu chào v.v.

Tôi còn nhớ thủa còn bé, đi học mẫu giáo, cô giao dạy cho cách chào đó là vòng tay lại trước ngực, cúi đầu, và nói câu chào “cháu chào (chủ thể) ạ” Cách chào này thật là vô nghĩa, và thực dụng. Vô nghĩa là ở chỗ, vòng tay lại thường là người bị mắc lỗi, hoặc là người đứng thờ ơ mới vòng tay lại trước ngực. Thực dụng là chỗ, cách chào này không thể áp dụng cho người lớn, bởi nó rườm rà. Chẳng hạn, tôi đang xách túi đồ, cũng phải vòng tay lại mà cúi đầu chào hay sao? Thật không biêt ai đã nghĩ ra một cách chào vô nghĩa như vậy.

          Bạn có tự tin rằng cách chào của mình là đúng không? Là chuẩn mực để cho những người khác noi theo không? Thật khó để nói rằng người Việt Nam chào đúng chuẩn mực, vì hiện nay chẳng có một tài liệu nào hướng dẫn cách chào để áp dụng cho toàn dân cả. Cách chào của người Việt chỉ là truyền khẩu từ người này qua người khác, từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Nếu chúng ta không có cách chào thống nhất thì có thể đi mượn cách chào của các dân tộc khác trên thế giới, tuy nhiên mượn theo lối chọn lọc, chứ không phải mượn bừa.

Bạn thấy cách chào của người Nhật như thế nào? Họ chỉ đơn giản cúi người 45 độ về phía trước mà không cần nói câu chào nhưng vẫn thể hiện sự kính cẩn trong việc chào. Và việc cúi người càng thấp càng thể hiện sự kính trọng đối với người được chào. Cách chào của Hàn Quốc vốn dĩ cũng học hỏi từ Nhật Bản mà ra.

Còn theo quan điểm cá nhân của tôi, thì phép chào của người Nhật đáng để chúng ta nên học.

Dưới đây là cách chào thể hiện phép lịch sự văn minh của người Nhật.

Khi chào hỏi cũng như khi bày tỏ sự biết ơn và xin lỗi của mình, người Nhật thường hay cúi người xuống. Hành động này tiếng Nhật gọi là ojigi. Ojigi có nghĩa là đổ người từ phần eo về phía trước. Cách hành lễ ngồi xuống và cúi người được xem là cách hành lễ cơ bản nhưng ngày nay người ta cứ đứng và cúi người nhiều hơn.

Ojigi ở mỗi góc độ khác nhau có ý nghĩa khác nhau, vì thế người ta chia ojigi ra làm nhiều loại tuỳ vào thời điểm và trường hợp.

Ví dụ khi muốn cảm tạ sâu sắc hay chân thành xin lỗi từ tận đáy lòng,người ta cúi đầu thật thấp, hành lễ ojigi một cách lịch sự nhất. Cách hành lễ ojigi đẹp nhất là đổ người về phía trước nhưng lưng và đầu gối không được cong lại, sau đó từ từ, lịch sự thẳng người lên.

1.Chào hỏi xã giao hàng ngày, cúi người khoảng 15 độ.

2.Chào hỏi có phần trang trọng, cúi người khoảng 30 độ.

3.Khi cảm ơn hay cảm tạ ai đó, cúi người khoảng 45 độ

Trong giao tiếp truyền thống của người Nhật có những quy tắc, lễ nghi mà mọi người đều phải tuân theo tuỳ thuộc vào địa vị xã hội, mối quan hệ xã hội của từng người tham gia giao tiếp. Từ những quy tắc, quy định trong cách chào hỏi, xưng hô đến những cách ứng xử cụ thể trong gia đình thể hiện những nghi thức chào hỏi.

Tất cả các lời chào của người Nhật bao giờ cũng phải cúi mình và kiểu cúi chào như thế nào phụ thuộc vào địa vị xã hội, từng mối quan hệ xã hội của mỗi người khi tham gia giao tiếp.

Một quy tắc bất thành văn là “người dưới” bao giờ cũng phải chào “người trên” trước và theo quy định đó thì người lớn tuổi là người trên của người ít tuổi, nam là người trên đối với nữ, thầy là người trên (không phụ thuộc vào tuổi tác, hoàn cảnh), khách là người trên...

Người Nhật sử dụng 3 kiểu cúi chào: kiểu saikeirei, cúi chào bình thường, khẽ cúi chào.

·         Kiểu Saikeirei: Cúi xuống từ từ và rất thấp là hình thức cao nhất, biểu hiện sự kính trọng sâu sắc và thường sử dụng trước bàn thờ trong các đền của Thần đạo, chùa của Phật giáo, trước Quốc kỳ, trước Thiên Hoàng.

·         Kiểu cúi chào bình thường: Thân mình cúi xuống 20-30 độ và giữ nguyên 2-3 giây. Nếu đang ngồi trên sàn nhà mà muốn chào thì đặt hai tay xuống sàn, lòng bàn tay úp sấp cách nhau 10-20 cm, đầu cúi thấp cách sàn nhà 10-15 cm.

·         Kiểu khẽ cúi chào: Thân mình và đầu chỉ hơi cúi khoảng một giây, hai tay để bên hông. Người Nhật chào nhau vài lần trong ngày, nhưng chỉ lần đầu thì phải chào thi lễ, những lần sau chỉ khẽ cúi chào.

Thậm chí bạn cũng sẽ bắt gặp một hình ảnh một hình nhân “Ojigi” đặt ở nơi người hoặc xe cộ khó lưu thông vì đường đang thi công. “Ojigi” này có nghĩa là “Thành thật xin lỗi vì đã cản trở lưu thông”. Ngay cả người Nhật cũng thấy những nghi thức cúi chào này hết sức rườm rà nhưng nó vẫn tồn tại trong quá trình giao tiếp từ thế hệ này qua thế hệ khác và cho đến tận ngày nay.